Mimaride ölçek, bir yapı ya da nesnenin boyutlarının, diğer yapı ve nesnelerle ilişkisini gösteren bir ölçme sistemidir. Proje çizimlerinde, harita, maket ya da planın küçültme veya büyültme oranını gösterir. Örneğin, 1/100 ölçeğinde çizilmiş bir kat planı, gerçek mekanın 100 kat küçültülmüş halidir.
Mimaride Kullanılan Yaygın Ölçekler
İnşa edilecek bir yapının mimari projesi teknik resim kurallarına uygun olarak belirli ölçeklerde çizilebilir ve mimari projelerde kullanılan bu ölçme sistemi çizimden çizime değişiklik gösterir.
Örneğin kentsel tasarım alanında; 1/1000, 1/5000, vaziyet planı, kat planı, kesit, görünüş gibi mimari tasarım çizimlerinde; 1/200, 1/100, 1/50 ve detay çizimlerinde ise 1/20, 1/10, 1/5, gibi ölçekler kullanılır. Mobilya detay çizimlerinde bu oran 1/1 ve hatta 2/1 de olabilir.
Ölçekli kelimesi ise bir ölçeğe uygun olarak çizilmiş demektir.
1:100 ölçekli projelerde; gerçek uzunluğu 100 cm olan bir çizgi projeye (100/100=1) 1 cm olarak çizilir.
1:50 ölçekli projelerde; gerçek uzunluğu 100 cm olan bir çizgi projeye (100/50=2) 2 cm olarak çizilir.
Günümüzde ölçekli çizim yapmamızı kolaylaştıran bilgisayar destekli tasarım programları (CAD), projelerde ölçekleri gerçek zamanda kolayca değiştirmemize olanak sağlar. Autocad benzeri programlarda, sadece bir fare hareketiyle çizimlere yakınlaşıp uzaklaşabiliyoruz ve ayarlarından ölçeğini kolay bir şekilde değiştirebiliyoruz.
İnsan Ölçeği
Mimaride, bir yapının, insana çevresiyle uyum içinde olduğunu hissettiren bir ölçekte tasarlanması için geliştirilen ölçeklerden biridir.
Leonardo da Vinci’nin “Vitruvius Adamı” (1490) ile Le Corbusier’in “Modulor” (1948), insan formuna Fibonacci sayıları ve altın oranlardan faydalanarak yapılarda ideal oranı yakalamak için ortaya çıkmıştır.